· Konu: Havuz Su Dezenfeksiyonu ve Oksidasyonu
· Tarih: 9.04.2021
· Yazan: Tekno Havuz & SPA
Havuz Su Dezenfektanları, Dezenfeksiyon, Oksidasyon ve Kimyasal Tanımlar
Havuz suyunda bulunabilecek insan sağlığı için zararlı bakteri ve diğer mikro organizmaların çok çabuk ve sürekli olarak yok edilmesini sağlayacak, sağlığa zararsız hale getirilmiş kimyasal maddelerin uygulanmasına, dezenfeksiyon denir.
Tekno Havuz olarak burada şunu vurgulamak isteriz: havuzda esas olan filitrasyondur. Dezenfektanlar filitrasyon sistemine destek olurlar. Yoksa hiçbir zaman filitrasyonun görevini yerine getiremezler. Ayrıca her kimyasal madde gibi havuz kimyasalları da kararında kullanılır ve de kullanım şartlarına riayet edilirse, zararsızdır. Aşırı kullanım ve kullanım talimatına uygun olmayan kullanımlarda kesinlikle zararlıdır. Havuz kimyasalları mutlaka bilinçli kullanılmalıdır.
AMAN DİKKAT !!!
ü Kesinlikle bilmediğiniz kimyasalları havuzda kullanmayınız
ü Kulaktan dolma bilgilerle zirai ilaçları havuz dezenfeksiyonu olarak kullanmayınız. Bu tür uygulamalar sonu ölümlere varan sonuçlara yol açabilir.
ü Son tüketim tarihi geçmiş kimyasalları kullanmayınız
ü Kimyasallarınızı havuza günlük olarak azar azar ilave ediniz. Haftalık, topyekün aşırı kimyasal kullanımı kesinlikle yapmayınız
ü Kimyasal kullanmadan önce mutlaka öncelikle havuzda ölçüm yapınız. Suyunuzun değerlerini ölçmeden kimyasal uygulaması yapmayınız.
ü Kimyasalları birbirine karıştırmayınız, her havuz kimyasalını ayrı ayrı ve en az 15’er dakika aralıklarla uygulayınız
ü Havuza kimyasal uyguladıktan sonra en az 3 saat havuzu kullanmayınız
ü Sızıntı yapan kimyasal kaplarını hemen değiştiriniz
ü Kimyasal kaplarını birbirinden aralıklı olarak istifleyiniz ve muhafaza ediniz
ü Havuz kimyasallarını başka kimyasallarla yan yana koymayınız
ü Kimyasalları kullanmadığınız zaman açıkta bırakmayınız
ü Kullanmadığınız zaman kimyasalların ağzını kapalı tutunuz
ü Etiketsiz kimyasalları satın almayınız ve kullanmayınız
ü Kimyasalları sadece orinal kaplarında saklayınız. Genel kullanım amaçlı su kabı, yemek kabı, vs. kaplara kesinlikle kimyasal koymayınız, bu kaplarda kimyasal muhafaza etmeyiniz
ü Kimyasalları her zaman kilitli ama sürekli havalandırılan bir odada, özellikle çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklayınız
ü Kimyasalları serin ve güneş görmeyen bir kilitli yerde saklayınız. Direkt güneş ışını, kimyasalların ısınıp gazlaşmasına ve patlamalara neden olabilir.
ü Kimyasalları uygularken mutlaka gözlük, maske ve eldiven takınız
ü Kimyasalları uygularkan yüzünüzü yaklaştırmayınız, buharlarını ve kokusunu solumayınız.
ü Havuz kimyasallarını uygulamayı bilmiyorsanız, mutlaka bir havuz operatöründen eğitim alınız.
Dezenfeksiyon ile zaralı olarak tanımlanan virüs ,bakteri, mantar, küf ve alglerin (yosun şeritleri) ve çoğalması engellir. Bu canlılar suyun kendisinde olabileceği gibi, havuzu kullanan yüzücüler tarafından ya da çevreden suya bulaşabilir. Uygulama ile bu canlıların tamamen yok edilmesi yada sayılarının kabul edilebilir bir seviyeye çekilmesi amaçlanır.
Mikroorganizmaların çoğu zararsızdır. Fakat eğer yüzme havuzunda zararlı bir mikroorganizma var ise, su zararlı mikroorganizmaların insandan diğer insana geçmesi için en uygun ortamdır. Dezenfeksiyon olarak iyi kontrol altında tutulan tüm havuzlarda viral enfeksiyonların yayılması engellenmiş veya minimuma indirilmiş olacaktır. Burun, geniz ve solunum yollarında meydana gelen enfeksiyonlar daha ziyade genel kullanım amaçlı kalabalık havuzlarda oluşmaktadır. Fakat bu tip enfeksiyonların kaynağı suyun kendisinde aranılmasına rağmen daha çok, hava yolu ile taşınan virüsler ile alınan enfeksiyonlardır.
En tehlikeli 2 virüs cryptosporidium ve giardia ‘dır. Bunlar her türlü dezenfeksiyona karşı dirençlidirler. Bu organizmalar daha çok hayvanlarda bulunduğu saptanmıştır. Bu tip organizmalar daha önce de belirtildiği gibi kalabalık ve genel kullanım amaçlı, iyi dezenfeksiyon yapılmayan havuzlarda rastlanmaktadır.
Bu mikroskopik protozoalar her ne kadar, her türlü dezenfeksiyona karşı direnç gösterseler bile yüzme havuzu suyunun iyi filtre edilmesi halinde, havuz suyundan elemine edilmesi mümkün olmaktadır.
Yüzme havuzunda yüzen kişilerden gelen başka kirlilikler de söz konusudur. Bunlardan en önemlisi vücut terlemesinden kaynaklanan nitrojen ve idrar karışımından oluşan Ammonia’dır. Bu tip istenmeyen kimyasal oluşumlar havuz suyundan ya kimyasal metodlarla, yada taze su ilavesi ile giderilir. Özellikle ozon ilavesi ile sudaki bu tür kirlilikler okside edilerek uzaklaştırılmaktadır. Bu amaçla Tekno Havuz ozon jeneratörleri kullanılmaktadır.
Yosunlar ise mikroorganizmalara göre zararsız olup, genelde hastalık yapmazlar. Fakat kendileri özellikle bakteriler için bir barınma ortamı oluştururlar. Kimyasalların bu bakterilere etki etmesini engellerler.
Yosun, akarsu, nehir, göl, yer altı suları,…gibi tüm doğal sularda oluşur ve yaşar. Bu tip sularda her türlü yosun rengini görmek mümkündür.
Yosunlar, havuz suyunun bulanık ve bulutlu görünmesine neden olan başlıca sebeplerden biridir. Aynı zamanda havuz çevresinin kaygan olmasına sebep olacağı için de tehlike arz eder.
Dezenfeksiyon sisteminin düzenli uygulanması halinde yosunun üremesi bir miktar kontrol altına alınabilecektir.
Yosun üremesine karşı ilaveten, yosunla mücadele kimyasallarından Tekno Havuz Anti Algea veya Algeaknockout ürünleri kullanılır. Yosun önleyiciler ile havuzun taban ve duvarlarının yüzeyinde ince bir perde oluşur ve yosunun havuz duvarlarına tutunup burada büyümesi engellenir.
Güvenilir ve yeterli miktarda kimyasal kullanımı ile havuz suyu güvenilir temizliğe kavuşacak, suda oluşmuş veya oluşacak bakteriler yok edilecektir. Bu amaçla Tekno Havuz kimyasallarını tercih ediniz.
Dezenfeksiyonu ile aşağıdaki hususların dikkate alınmalıdır:
§ Havuz suyu potansiyel zararlı mikroorganizmalardan korunmalı
§ Havuz suyunda yosun oluşması engellenmeli
§ Havuz suyu hiçbir şekilde havuza girenleri rahatsız etmemeli ve zehirlememeli
§ Havuz suyunun ağza alınması halinde sevimsiz kötü ve tatsız bir su niteliği taşımamalı
§ Temiz görünümlü olmalı ve kötü kokmamalı
Havuzda yüzen kişi suyun sağlık açısından güvenilir olduğunu bilmeli ve memnun olmalıdır.
1. DEZENFEKTANLAR :
Dezenfektan olarak en sık kullanılanlar klor bazlı kimyasallardır. Klor dışında başka kimyasallarda kullanılabilir.
§ Sıvı Sodyum Hipoklorit (yüksek pH değerine sahiptir ve stabilizatör içermez)
§ Kalsiyum Hipoklorit toz veya tabletleri
§ Kloroizosiyanurat toz veya tabletleri
§ Elektrolitik hipoklorit üretici (sudaki tuzun elektrolizi ile klor üretip suya veren)
§ Klor gazı
§ Brom
Kimyasallar dışında ozon ve UV ışınları da dezenfeksiyon amacı ile kullanılmaktadır.
Klor bazlı kimyasallarda dezenfektan etkisi gösteren suda serbest hale geçen klor iyonlarıdır. Serbest klor ya buharlaşarak sudan ayrılır yada sudaki organik maddelerle birleşerek, hiçbir dezenfeksiyon etkisi olmayan bağlı klor formuna dönüşür. Suda organik materyal ne kadar fazla ise o bağlı klor oluşma yüzdesi o kadar artacaktır.
1.1. SERBEST KLOR ÖLÇÜMÜ:
DPD1 olarak adlandırılan tablet yada check strip olarak adlandırılan şeritler ile ölçülür.
DPD1 tableti içinde NN-Diethyl Phenylene Diamine Sulphate vardır. Buda serbest klor ölçüm rengini verir.
Temiz test tüpü, ölçülecek su ile çalkalanır, boşaltılır ve içerisine DPD1 tableti konulup, ölçülecek olan su ile 10 ml. doldurulur. Daha sonra tablet iyice eriyinceye kadar çalkalanır. Oluşan rengin karşılaştırılması ile “serbest klor“ miktarını bize mg/lt (ppm) olarak verecektir.
Test şeridinde ise, şerit havuz suyuna daldırılır 10 saniye beklenir ve çıkartılır. Oluşan rengin karşılaştırılması ile “serbest klor“ miktarını bize mg/lt (ppm) olarak verecektir.
Bunların dışında elektronik cihazlarla da doğrudan dijital ölçüm yapılabilmektedir.
1.2. BAĞLI KLOR (KLORAMİNLER) :
Genel olarak klorun türevlerine (değiştirilmiş şekillerine) “ bağlı klor” denmektedir.
Serbest klor birleşikleri amonyak ve üre ile birleştikleri zaman :
HOCl + NH3 = NH2Cl + H2O
Hypoklorik asit + amonyak = Monoklor + su
NH2Cl : Monoklor
HOCl+ NH2Cl = NHCl2 + H2O
NHCl2 : dikloramin
HOCl + NHCl2 = NCl3 + H2O
NCl3 : Trikloramin
Yüzücülerin en fazla rahatsız oldukları göz ve cilt rahatsızlıklarıdır .
Bunların hepsi yukarıdaki reaksiyonların sonucunda meydana gelmektedir..
Trikloramin (nitrojen triklorid) son reaksiyon olarak bilinen bir maddedir. Bu madde gaz halindedir ve su yüzeyinden yukarıya çıkar ve havaya karışır. Son derece kötü ve ağır klor kokan bir gazdır.
Kötü kokan bu gaz hem sağlık problemleri yaratır ve hem de yüzücüleri rahatsız eder. pH’nın 5 civarında olması halinde, bu kimyasal reaksiyonlar işlevlerini tamamlayamaz, sadece küçük reaksiyonlar oluşur.
DPD testinde mono ve dikloraminler DPD3 test tableti ile ölçülebilir.
Ölçüm tüpün içerisine ilk önce DPD1 konarak serbest klor ölçülür. İçerisinde DPD1 bulunan aynı suya bu kere DPD3 ilave edilir. Böylece, toplam klor miktarı mg/lt (ppm) olarak bulunur. Bağlı kloru bulmak için aşağıda tarif edilen formül uygulanır .
Bağlı Klor = Toplam Klor – Serbest Klor
Önemli not: DPD3 test tabletinde potasyum iyodit vardır. Bu yüzden daha sonra yapacağınız test için ölçüm aleti çok iyi temizlenmelidir. Aksi takdirde yeni test yanlış sonuç verebilir.
Bir çok kişi bu yüzden DPD1 serbest kloru ayrı hücrede hazırlar ve daha sonra bir başka hücreye transfer edip üstüne hazırlanmış DPD3 ilave ederek potasyum iyoditin’in ilk kullanılan test aletine bulaşması engellenir.
Serbest klor (HOCl veya OCl ) en önemli ölçümdür. Her genel ölçümde, tüm havuzlarda serbest klor miktarı 1.0 mg/lt düzeyinde bulunmalıdır. Serbest klor bağlı klora göre pratikte 2:1 olmalıdır. Örneğin serbest klor 1.5 mg/lt ise, bağlı klorun ölçülen değeri en fazla 0.75 mg/lt olmalıdır. Yüzme havuzlarında tercih edilen bağlı klor miktarı idealde 0.2 mg/lt dir.
Spa havuzlarında, su ısıtıldığından ve türbülans da fazla olduğundan serbest klor kaybı yüksektir. Bu nedenle suya baştan 3 - 5 mg/lt serbest klor elde edilecek şekilde ilave yapılır. Bu şekilde hızlı eksilme ile kritik sınırlara inilmesi önlenmiş olur.
2. PH KONTROL
pH’nın logaritmik değeri 0 ile 14 arasındadır.
pH‘nın 7.0 olması suyun nötr olduğunu ifade eder. Havuz suyunun pH değeri 7.0’ın üzerinde ise su, alkali (bazik) karakterdedir.
pH’nın 7.0 ın altında olması halinde asit bileşiklerinin suda daha fazla bulunması demektir.
Havuz sularında en iyi durum suyun hafif alkali olmasıdır. Genel olarak pH aralığı 7.2–7.4 ifade edilebilir. Brom kullanılan havuzlarda pH değeri 7.2-7.8 olabilir.
Şayet pH değeri 8.0 veya daha yüksek ise dezenfeksiyonun etkinliği olukça düşecektir. Suda bulutlanma görülecek ve bu şekilde devamlı çalışırsa havuz duvarlarında ilave tabaka oluşacaktır.
pH’nın 7.6 değerinden yüksek olması ve yüzücülerin suda uzunca süre kalmaları halinde tırnakları yumuşayabilir, saçları kırılabilir ve suda ağır bir koku oluşur.
pH çok düşük ise, yüzen kişilerin gözleri kızaracak ve yanma hissi duyacaklardır. Deride kızarma oluşacaktır. Eğer havuz fittingsleri metal ise üzerlerinde korozyon oluşacaktır.
pH değerinin çok oynamaması için suyun ALKALİNİTE değerinin 100 mg/lt seviyesinde tutulmasında yarar vardır. Dengeli su; karbonat, bikarbonat ve hidroksitlerin çözülmesi ile oluşacaktır. Alkalinite değeri bu seviyede tutulduğunda pH’nın mümkün olduğunca değişime dirençli olmasını sağlayacaktır.
pH ölçümü klor ölçümünde olduğu gibi tablet yada şerit test kitleri ile yada elektronik aletler kullanılarak yapılır. pH ölçümünde tablet olarak Phenol Red tabletleri kullanılır.
2.1. ALKALİNİTE :
Sudaki tüm alkali tuzlarının ölçülmüş olan toplam değeridir. Başka bir ifade ile karbonatlar, bikarbonatlar ve hidroksitlerin birim su hacmindeki miktarıdır. Logaritmik ölçüde değerlendirilen pH değeri ile karıştırılmamalıdır. pH, suyun asidik mi? nötür mü? yoksa bazik mi? olduğunu gösterir.
Alkalinitenin yüksek olması, aynı zamanda suyun pH’sının çok fazla değişmeye dirençli olması demektir. Bir yüzme havuzundaki en uygun ve optimum alkali değeri 100 mg/lt’dir.
Alkalinitenin 200 mg/lt seviyelerine yükselmesi halinde sudaki pH ayarlanması zor olacak ve havuzun suyu bulanıklaşacaktır.
Alkalilik değeri düşük ise; yükseltmek için NaHCO3 SODYUM-Bİ-KARBONAT kullanılmalıdır. Bu kimyasallar alkaliliği arttıracağı gibi pH’yı da etkileyecektir .
Na2CO3 Sodyum karbonat ta kullanılabilir. Fakat Na2CO3 alkaliliği arttırmasıyla birlikte pH’yı da yükseltir.
Alkaliniteyi düşürmek ve aynı zamanda yüzücülerin sağlığına zarar vermemek için asit karakterinde geliştirilmiş iyi maddeler vardır. Örneğin Tekno Havuz pH- DÜŞÜRÜCÜ suyun alkalinitesini çok değiştirmeden pH’yı düşürür.
2.2. YOSUN MÜCADELESİ
Havuzlarda yosun oluşması hiç istenmeyen bir şeydir. Yosun bakteriler için barınma ve besin ortamı oluşturduğu gibi, havuz kenar bordürü, tabanı ve duvarlarında birikmesi yüzücüleri tehlikeye sokan kayganlık yaratmaktadır.
Suyun yeşillenmesi ve berraklığının kaybolmasına sebep olması da eklenince yosun mücadelesinin önemi artar.
Dezenfeksiyonun önde gelen maddelerinden klor ve brom yosun oluşmasını engelleyen etkiye sahiptir.
Suyun ideal pH değerlerinde tutulması da yosunlaşmaya mani olacaktır.
Bu maddeler düzgün ve yeterli bir şekilde kullanıldığı halde, yosun öldürücü kimyasallara ihtiyaç olmayabilir.
Yosun mücadelesinde, doğrudan kullanımda insan sağlığına zararlı özel kimyasallar kullanılmaktadır. Bu nedenle uygun konsantrasyonlarda hazırlanmış yosun önleyiciler kullanılmalıdır.
Yosun oluşması halinde şok klorlama yapılmalı. Duvarlar fırçalanmalı ve vakum süpürgesi ile dip temizliği yapılmalıdır.
Serbest klor veya serbest brom bakiyesi yeterli düzeye getirilmelidir.
Yosun mücadelesinde kullanılacak kimyasal maddeler için Tekno Havuz kullanma talimatındaki değerler uygulanmalıdır.
Elektro-fizik (Bakır-Gümüş iyonizasyonu ) sisteminde, suya geçen bakır iyonları etkisi ile yosun mücadelesi yapılmaktadır.
2.3. TOPAKLAMA=ÇÖKTÜRME ( FLOKÜLASYON )
Kum filtrelerinde; kum taneciklerinin iriliğine, kum yatağının kalınlığına, filtreden geçirilen su hızının yüksekliğine ve kir tane boyutunun küçüklüğüne bağlı olarak kirli suyun temizlenme derecesi değişir, bu duruma bağlı olarak kirli suyun bir kısmı kum yatağından sıyrılıp tekrar havuza dönebilir. Bu gibi hallerde havuz suyu devamlı olarak bulutlu veya dumanlı gibi görünür. Bu çok küçük kir tanelerinin filtre kumu tarafından tutulabilmesi için çare, bunları daha iri topaklar haline getirecek şekilde birleştirerek kum yatağında tutulabilecek ölçüde irileştirmektir.
Sirküle edilen havuz suyundaki çok küçük kir taneciklerinin filtrede tutulamadan tekrar havuza dönmesine mani olmak için bu taneciklerin birbiri ile topaklanarak filitrede tutulması işlemine çöktürme yada topaklama (flokulasyon) denir.
Bu problem daha çok açık havuzlarda ve dış etkenlerden dolayı sıkça görülecektir. Yağmurun ve rüzgarın getirdiği toz ve çamur, sporlar, böcekler ve hatta yüzücülerin ayakları ile taşınan toprak ve beraberindeki diğer maddeler dış etmen olarak sayılabilir.
Topaklama ya alüminyum sülfat gibi maddelerle veya elektro-fizik sistemde ki BAKIR iyonizasyonu ile sağlanır. Suda ki alüminyum sülfat veya bakır iyonları sudaki kirleri birleştirerek irileştirir ve filltrenin etkinliğini arttırırlar.
Bununla birlikte azotlu maddelerin, yağların yok edilmesi için bir oksidan maddenin havuz suyuna ilave edilmesi gerekir.
En iyi oksidan maddeler: Klor veya Brom ' dur. Çöktürücüler ise;
ALUM ..(aluminyum sulf
